سمیه فروتن، متخصص تغذیه
ویتامین A یکی از ویتامینهای بسیار مهم است و در بسیاری از فعالیتهای حیاتی بدن نقش دارد. از آن جمله: ویتامین A در رشد و نمو مؤثر است. ویتامین A در کیفیت بینایی مؤثر است. ویتامین A نقش اساسی در حفظ بافتهای مخاطی بدن) مثل لایه‌های مخاطی اندامهای گوارشی( دارد. ویتامین A در دستگاه ایمنی بدن و در تولید مثل مؤثر است. ویتامین A در بدن بوسیله مواد حمل کننده پروتئینی منتقل و به مکانهای مورد نیاز ارسال میشود. در صورتی که فردی کمبود شدید پروتئین داشته باشد مثل کودکان مبتلا به سوء تغذیه شدید، عوارض کمبود ویتامین A در وی ظاهر می‌گردد.
ضد شب کوری و ضعف قوه بینایی است و در معالجه بسیاری از اختلالات چشمی مؤثر است.
مقاومت بدن را در مقابل عفونت مجاری تنفسی زیاد می‌نماید.
مدت بیماری را کوتاه می‌سازد.
لایه خارجی بافتها و اندامهای بدن را سالم نگاه می‌دارد.
برای رشد استخوانهای محکم، پوست، مو، دندانها و لثه‌های سالم ضروری است.
در موارد استعمال خارجی به بهبود آکنه، زرد زخم، کورک و دمل کمک می‌کند.
در معالجه نفخ و اتساع بعضی از اعضای بدن و ازدیاد فعالیت غده تیروئید مؤثر است.
منابع ویتامین A
ویتامین A منابع غذایی زیادی دارد. ویتامین در مواد غذایی حیوانی و کاروتنوئیدها ) پیش سازهای ویتامین A) در مواد غذایی گیاهی وجود دارند.
شیر پرچربی، خامه(قیماق)، کره، پنیر چرب و زرده تخم مرغ منابع خوب ویتامین A هستند. جگر حیوانات مختلف منبع غنی ویتامین A است. مصرف هفته‌ای یک بار یا ده روز یک بار جگر میتواند نیاز یک هفته را تأمین کند. روغن کبد ماهی، اگر چه معمولاً در رژیم غذایی روزانه مصرف نمی شود، اما منبع عالی ویتامین A است.این گونه روغنها به عنوان مکمل غذایی توصیه میشوند. اما در استفاده از آنها باید جانب احتیاط را رعایت کرد، زیرا حاوی مقادیر زیاد در حد سمی، ویتامین Aهستند و ممکن است به آلاینده‌های محیطی که در کبد ماهی تجمع مییابند، آلوده باشد.
سبزیها و میوه‌های زرد، نارنجی، قرمز و سبز تیره منبع کاروتنوئیدها هستند.نمونه‌هایی از این مواد غذایی عبارتند از: سبزیهای زردرنگ: زردک، کدو حلوایی، کچالو، کدو خورشی.
میوه‌های زردرنگ:زردآلو، طالبی، انبه، آلو، شلیل.
سبزیهای دارای برگ سبز:برگ چغندر، خردل، ترب، کلم، گل کلم، کنگر فرنگی، اسفناج و سبزیهای سبز سالادی.
سبزیهای ساقه‌ای سبز: مارچوبه، بروکلی، ریواس.
میوه‌ها و سبزیهای سرخ: بادنجان رومی و مرچ دلمه‌ای سرخ.
صدها کاروتنوئید) پیش ساز ویتامین A( در مواد گیاهی وجود دارد که فقط حدود 50 تا از آنها در بدن قابل تبدیل به ویتامین A هستند. آنها متناسب با کلروفیل)سبزینه( در گیاهان وجود دارند؛ یعنی برگهایی که دارای کلروفیل بیشتری هستند، میزان ویتامین A بیشتری هم دارند.برگهای خارجی کاهو که اغلب مصرف نمی کنیم و به دلیل بالا بودن میزان کلروفیل تلخ هستند، دارای پیش ساز ویتامین A بیشتری نیز هستند.
ویتامین A نسبت به حرارت روشهای معمولی پختن و فرآیند کردن مقاوم است. مواد غذایی کنسروشده یا منجمدشده تا 9 ماه یا بیشتر، ویتامین A خود را حفظ میکنند. میوه‌ها و سبزیهای پلاسیده و خشک شده و چربیهای تندشده، مقادیر کمی ویتامین دارند، زیرا ویتامین آنها اکسید شده است. از نظر پایداری، ویتامین A علاوه بر حرارت) تا 100 درجه سانتی گراد( در مقابل نور نیز نسبتا پایدار است.بنابراین در اثر پخت از بین نمی رود مگر اینکه غذا را با روغن به مدت طولانی سرخ کنیم.
عوارض کمبود ویتامین A
از آنجا که یکی از نقشهای اساسی ویتامین A در بینایی می‌باشد کمبود آن منجر به عارضه‌ای به نام شب‌کوری میشود.ویتامین A در رشد نیز مؤثر است و کمبود آن منجر به اختلال در رشد استخوانها میشود. همچنین با کمبود آن ایمنی در برابر عفونت کاهش می‌یابد و کم خونی عارض میشود.به دلیل تأثیر آن در تولید مثل، کمبود ویتامین A منجر به عدم رشد مناسب جنین و سقط خود به خود میشود.
به دلیل تأثیر آن بر حفظ بافت مخاطی در صورت کمبود آن بافتهای مخاطی بدن که دستگاه گوارشی، تنفسی، ادراری و تولید مثل را از ورود میکروبها محافظت میکنند، تغییر شکل داده و بدن در معرض عفونت قرار میگیرد. در اثر کمبود ویتامین، لایه مخاطی چشم حالت شفاف خود را از دست داده و در صورت ادامه کمبود دریافت، خصوصا در کودکان مبتلا به سوء تغذیه شدید، کوری عارض میشود.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/3105
مصرف زیاد شیر برای زنان مضر است
