بعد از مرگ ملا عمر و اعلان رهبری اختر منصور، زمزمه‌های دو دستگی در طالبان بروز کرد و اندک اندک دسته دیگری از طالبان علم مخالفت بر افراشته و سرانجام ملا محمد رسول را به رهبری انتخاب کردند که در زمان حکومت طالبان، والی ولایات نیمروز و فراه بود. این گروه جدا شده طالبان، ملا عبدلمنان را به عنوان معاون ملا رسول، منصور داد الله و ملا شیر محمد آخوند زاده را به عنوان معاونان امور نظامی و ملا باز محمد حریص را به عنوان معاون امور سیاسی انتخاب کرده‌اند. گروه ملا رسول اعتقاد دارد اختر منصور به دلیل حرص و طمع به قدرت، نهضت و جنبش این گروه را زیر سوال برده است. این رویکرد و کشمکش جدید موجب شده است تا افراد مسلح وابسته به این دو گروه در ولایت زابل باهم درگیر شوند و بر اساس گزارش‌ها بیش از پنجاه نفر از دو طرف در این درگیری کشته شوند. در این میان، سوالی که مطرح میشود این است که چه عوامل داخلی ( جدا از عوامل خارجی) در بروز انشعاب در بین طالبان افغانستان موثر بوده است؟
در پاسخ به این پرسش باید به دو دسته از عوامل اصلی توجه کرد.
در سطح نخست و مهمترین متغیر باید گفت که پس از مرگ ملا عمر بنیانگذار طالبان، در درون این گروه بر سر انتخاب رهبری جدید کشمکش بوجود آمد. به نحوی که برخی اعتقاد داشتند اختر منصور، برای رسیدن به رهبری مرگ ملاعمر را پنهان کرده بود، حال آنکه و اعضای دیگری از دوستان نزدیک وی، از یاران مورد اعتماد ملاعمر بوده و ایشان به همراهی و یاری آنان اطمینان کامل داشته است. علاوه بر دست داشتن احتمالی اختر منصور در مرگ ملاعمر، شکنجه بسیاری از اعضای کلیدی طالبان، بیتوجهی به خانواده ملاعمر و سایر رهبران عالی و به نوعی کودتای ملا اختر در بروز شکاف و اعلام رهبری ملا رسول نقش داشته است. ضمن آنکه اعلان مخالفت برخی از اعضای برجسته گروه طالبان که انتخاب ملا منصور را زیر سؤال بردند رد این میاله بیتاثیر نبوده است. چنانچه ملا عبدالقیوم ذاکر، (مولوی محمد یعقوب)، (ملا عبدالمنان) و (ملا نجیب الله) از فرماندهان نظامی طالبان در برابر ملامنصور اعلام موضع کردند. (مولوی محمد یعقوب) پسر ملاعمر و (ملا عبدالمنان) برادر ناتنی ملاعمر رهبری ملا منصور را نپذیرفتند و عبدالمنان نیز اعلام کرد که به‌زودی با حضور سران و فرماندهان این گروه، رهبر جدیدی برای جانشینی ملاعمر انتخاب خواهد شد. مجموعه این رویکردها، جبهه جدیدی را برای رهبری گروه ایجاد کرد و حتی اعلام بیعت ایمن الظواهری با ملا اختر محمد منصور نیز به تقویت موضع رهبر جدید طالبان کمکی نکرد.
از سوی دیگر، ملا رسول و طرفدارانش، تقویت تلاش‌ها برای مذاکرات مستقیم میان حکومت افغانستان و طالبان، تشدید خشونت و گسترش آن در مناطق شمال افغانستان را در ایجاد چند دستگی در طالبان بیتاثیر نمی دانند. در واقع به نظر میرسد (ملا منصور از فرایند صلح مطلع بوده است و با موافقت وی مذاکرات پیش رفته است) رویکردهای گروه ملا اختر که از مواضع میانه رو تری نسبت به دولت افغانستان و صلح برخوردار هستند سبب بروز مخالفت‌هایی با رهبری وی بویژه از سوی جناح محافظه کارتر ملا رسول شده است. بنابراین باید توجه داشت که نوع کنشگری دولت کابل با طالبان و مذاکرات صلح و نوع کنشگری داعش با بخش‌های مختلف طالبان در روند انشعاب کنونی موثر بوده است. چنانچه به نظر میرسد گروه ملا رسول از نوع نگاه اختر به مذاکرات صلح ناراضی است و همچون منصور نسبت به داعش تندرو نیست و حتی برخی گزارش‌ها از رویکرد منطف‌تر گروه رسول به داعش و بالعکس حمایت داعش از مخالفان گروه ملا منصور خبر میدهد.
نویسنده: فرزاد رمضانی بونش
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/4526
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
