حضرت صدّیقة زهرا(س) نیز ولیّة انبیا بوده است، چنان‌كه پیامبر اعظم و حضرت علی(ع) و یازده امام دیگر ولیّ آنان بوده‌اند. یعنی همة انبیا به خضوع و فروتنی در مقابل این چهارده وجود مقدّس ایمان و اعتقاد داشته‌اند.
بعد از آن‌كه خدای تعالی آدم را آفرید و فرشتگان بر حضرت آدم سجده كردند، عُجب و خودپسندی به او راه یافت و در حالی‌كه به خود می‌بالید، عرض كرد: پروردگارا! آیا مخلوقی كه نزد تو محبوب‌تر از من باشد، آفریده‌ای؟ از جانب پروردگار خطاب آمد: بلی، و به امر پروردگار حجاب‌ها برداشته شد و پنج شبه ظاهر شدند كه در پیشگاه عرش ایستاده بودند. آدم عرض كرد: اینان كیانند؟
آیة اول: آیة تطهیر
إنّما یرید الله لیذهب عنكم الرّجس أهل البیت و یطهّركم تطهیرا.
خدا چنین می‌خواهد كه رِجس (هر آلایش) را از شما خاندان نبوّت ببرد و شما را پاك و منزّه گرداند.?
در شأن نزول این آیه، روایات متواتری در دست است كه حاكی است آیة تطهیر در خانة امّ سلمه نازل شده است و در آن هنگام رسول اكرم(ص)، حضرت صدّیقه(س)، امیرالمؤمنین و حسنین(ع) حضور داشته اند. جناب امّ سلمه از رسول اكرم(ص) تقاضا می‌كند كه من نیز به جمع شما داخل شوم و تحت كِساء نزد شما خاندان رسالت قرار گیرم؟ حضرت او را نهی كرد و فرمود: (نه، تو داخل نشو! هر چند تو برخیری. چون این آیه مخصوص است به ما پنج تن).
نام جماعتی از صحابه كه شأن نزول این آیه را در خصوص پنج تن نقل كرده اند و روایات آن‌ها متواتر است به این شرح می‌باشد: سعد بن ابی وقّاص، انس بن مالك، ابن عبّاس، ابو سعید خدری، عمر بن ابی سلمه، وائله ابن اسقع، عبدالله بن جعفر، ابو حمراء هلال، امّ سلمه، عایشه، ابو هریره، معقل بن یسار، ابوالطفیل، جابر بن عبدالله، ابو برزة اسلمی و مقداد بن اسود.۲
پس با توجه به مطلب فوق، جای هیچ‌گونه تردیدی نیست كه حضرت صدّیقة زهرا(س) نیز مشمول آیة تطهیر است و در كلمة (اهل‌البیت)، او نیز مراد می‌باشد. گذشته از این‌ها، پیامبر اكرم(ص) برای اثبات و روشن شدن حقیقت امر، كار بسیار جالبی كردند كه ۹ نفر از صحابه آن را نقل كرده‌اند. به این شرح كه بعد از نزول این آیه، حضرت رسول(ص) هر روز هنگام خروج از منزل كه برای اقامة نماز صبح به مسجد تشریف می‌برد، به در خانة حضرت صدّیقه می‌آمد و می‌فرمود:
السّلام علیكم یا اهل البیت، إنّما یرید الله لیذهب عنكُم الرّجسَ أهل البیت یطهرّكم تطهیرا.
سلام بر شما‌ای اهل بیت؛ خداوند تنها می‌خواهد آلودگی‌ها را از شما بزداید و پاك كند، پاك شدنی.
راوی می‌گوید: من شش ماه در مدینه بودم و این جریان را هر روز مشاهده كردم.۳
همین یك آیه، برهانی است كافی و نشانگر این‌كه حضرت صدّیقه(س) معصومه است، و عصمت از جمله شئون و مناصب ولایت است؛ و ما غیر (ولی) كه معصوم باشد، سراغ نداریم.
آیة دوم: آیة مباهله
فقل تعالوا ندع أبناءنا و أبناءكم و نساءنا و نساءكم و أنفسنا و أنفسكم وأنفسكم ثمّ نبتهل فنجعل لعنة الله علی الكاذبین۴
پس بگو (ای پیامبر) بیایید ما و شما با فرزندان و زنان خود با هم به مباهله برخیزیم (یعنی در حقّ یكدیگر نفرین كنیم) تادروغگویان را به لعن و عذاب خدا گرفتار سازیم.
این آیه به طور صریح و آشكار اشاره می‌كند به این‌كه پیامبر اكرم(ص) هنگامی‌كه با نصارای نَجران مباهله نمود، حضرت صدّیقه(س) نیز در این مباهله شركت داشت. ایشان وجود مقدّسی است كه میان چهار معصوم دیگر در آیة مباهله قرار گرفته است.۵ با توجه به این مطلب كه مباهله (ابتهال و نفرین كردن) با نصارای نجران یك كار عادی نیست و زن و مرد عادی نمی‌توانند اقدام به مباهله نمایند و طرف مقابل را مغلوب و رسوا كنند، لذا صلاحیت اقدام به چنین امر خطیری را افراد مقدس و شایسته‌ای دارا هستند كه مورد نظر مرحمت حضرت حق تبارك و تعالی بوده باشند، و حضرت صدّیقه(س) نیز یكی از آن شخصیت‌هایی است كه مشمول این آیة شریفه است و این از مسلّمات است.
آیة سوم
فتلقّى آدم من رّبّه كلماتٍ فتاب علیه إنّه هو التّوّاب الرّحیم.۶
پس حضرت آدم از حضرت حق تبارك و تعالی كلماتی را فرا گرفت (و آن كلمات را وسیلة قبولِ توبة خویش قرار داد) و خداوند توبة او را پذیرفت.
در بارة این آیه احادیثی نقل شده است كه بسیار فوق‌العاده است و با توجه به آیة مذكور و این روایات، انسان به خوبی می‌تواند درك نماید كه حضرت‌صدّیقه(س) یكی از علل خلقت است و یكی از اسباب آفرینش جهان می‌باشد، یعنی همان‌طور كه رسول اكرم(ص)، امیرالمؤمنین(ع) و حسنین(ع)، سبب خلقتند؛ حضرت صدّیقه نیز یكی از علل آفرینش است، و معقول نیست كسی علّت خلقت باشد و ولایت نداشته باشد.
ابن عبّاس از پیامبر اكرم(ص) روایتی نقل می‌كند كه خلاصه‌ای از آن را در این‌جا می‌آوریم:
بعد از آن‌كه خدای تعالی آدم را آفرید و فرشتگان بر حضرت آدم سجده كردند، عُجب و خودپسندی به او راه یافت و در حالی‌كه به خود می‌بالید، عرض كرد: پروردگارا! آیا مخلوقی كه نزد تو محبوب‌تر از من باشد، آفریده‌ای؟ از جانب پروردگار خطاب آمد: بلی، و به امر پروردگار حجاب‌ها برداشته شد و پنج شبه ظاهر شدند كه در پیشگاه عرش ایستاده بودند. آدم عرض كرد: اینان كیانند؟ خطاب آمد: این پیامبر من، این علی امیرالمؤمنین پسرعمّ او، این فاطمه دخترش، و این دو حسن و حسین، پسران علی و فرزندان پیامبر من هستند. اینان مقام اوّل را دارا هستند و درجاتشان بسیار عالی و مرتبة تو تالیِ مقام والای اینان است.
بعدها وقتی كه حضرت آدم مرتكب و مبتلای آن ترك اولی شد، عرض كرد: پروردگارا از تو مسئلت دارم كه به حق محمّد و علی و فاطمه و حسن و حسین از خطای من درگذری. پس دعایش مستجاب شد. و مشمول عفو و آمرزش خدای تعالی قرار گرفت و این است معنای آیة شریفه كه خدا می‌فرماید: پس آدم كلماتی از پروردگارش فرا گرفت كه به وسیلة آن كلمات توبة او مورد قبول واقع گردید.۷
[به بیان علّامه، منظور از (كلمات) در آیة ۱۲۴ سورة بقره نیز همین ذوات مقدّسه هستند كه شرح و روایات مربوط به آن‌ها در اصل كتاب قابل مراجعه است.]
آیة چهارم: آیة مودّت
قل لا أسألكم علیه أجراً إلاّ المودّة فی القربی.۸
بگو (ای پیامبر) من برای انجام رسالتم پاداشی از شما نمی‌خواهم، مگر مودّت با خویشان نزدیكم.
پیامبر اكرم(ص) اجر رسالت خودش را از طرف حضرت حق تبارك و تعالی، مودّت نزدیكان خویش اعلام میدارد. یعنی فقط مودّت خویشان حضرت‌رسول(ص) را می‌توان اجر و مزد رسالتِ عظمای احمدی دانست. این مودّت ارزنده، هم وزن اجر رسالت پیامبر است و به اجماع فریقین (شیعه و سنّی) این آیه در شأن اهل بیت عصمت و قداست نازل شده است، یعنی علی، فاطمه، حسن و حسین(ع).
احمد بن حنبل در مناقب، حافظ ابن منذر، حافظ بن ابی حاتم، حافظ طبرانی، حافظ ابن مردویه، واحدی مفسّر، ثعلبی مفسّر، حافظ ابو نعیم، بغوی مفسر و فقیه ابن مغازلی۹ از ابن عباس روایت می‌كنند كه:
بعد از نزول این آیه از پیامبر اكرم(ص) سؤال شد: خویشاوندان نزدیك به تو كه مودّت آنان بر ما واجب است، چه كسانی هستند؟ حضرت در جواب فرمود: علی، فاطمه، و دو فرزند آنان (حسن و حسین).
محبّ الدّین طبری در ذخائر، زَمَخشَری در كشّاف، حَمَوینی در فرائد، نیشابوری در تفسیرش، ابن طلحه شافعی در مطالب السّؤول، رازی در تفسیرش، ابو السُّعود در تفسیرش، ابو حیّان در تفسیرش، نَسَفی در تفسیرش، حافظ هَیثَمی‌در مجمع، ابن صَبّاغ مالكی و دیگران روایت مذكور را نقل كرده اند.۱۰
قسطلّانی در المواهب اللّدنّیّه می‌گوید:
خدای تعالی مودّت خویشان نزدیك پیامبر را بر همگان واجب كرده است و دربارة وجوب محبّت اهل بیت معظّم حضرت رسول و ذرّیّة اوست كه خدا می‌فرماید: بگو‌ای پیامبر، در مقابل انجام رسالتم از شما مزدی نمی‌خواهم به جز مودّت خویشان نزدیكم.۱۱
[در متن كتاب روایات زیادی در این باره آمده كه ما به این دو اكتفا می‌كنیم] و خلاصة كلام این‌كه مسلّماً علی، فاطمه و حسنین، آل پیامبر می‌باشند و قطعاً حبّ فاطمه(س) ضمیمة اجر نبوّت و نشان دهندة ولایت اوست.
آیة پنجم
إنّا عرضنا الأمانة علی السّموات و الأرض و الجبال فأبین أن یحملنها و أشفقن منها و حملها الإنسان إنّه كان ظلوماً جهولاً۱۲
ما امانت [الهی و بار تكلیف] را بر آسمان‌ها و زمین و كوه‌ها عرضه كردیم پس، از برداشتن آن سر باز زدند و از آن هراسناك شدند، و[لی] انسان آن را برداشت؛ راستی او ستمگری نادان بود.
آیة مذكور نیز از آیاتی است كه در اثبات ولایت حضرت صدّیقه(س) می‌توان از آن استفاده كرد. امانتی كه خدای تعالی به آسمان‌ها و زمین و كوه‌ها عرضه كرده است و از آن‌ها خواسته تا آن را بپذیرند و این امانت، همان ولایت پیامبر اكرم(ص) و امیر المؤمنین و فاطمه و حسنین و ائمّة بعد از آنان می‌باشد.
مفَضَّل بن عمر از حضرت امام صادق (ع) نقل می‌كند:
خدای تعالی ارواح را دو هزار سال قبل از خلقت بدن‌ها آفرید، و شریف‌ترین و برترین روح‌ها را، ارواح محمّد، علی، فاطمه و حسنین و ائمّة نه گانه از نسل حسین بن علی علیه السّلام قرار داد و آنان را برآسمان‌ها و زمین و كوه‌ها عرضه كرد، نور چهارده معصوم همه جا را فرا گرفت و جهان‌گیر شد. آنگاه از جانب حق تبارك و تعالی به آسمان‌ها و زمین خطاب آمد كه: اینانند دوستان و اولیای من، و اینان هستند حجّت‌های من بر همة مخلوقاتم. (لذا حضرت صدّیقه(س) حجّت و ولیّةالله است به نصّ خود حضرت احدیّت جلّت عظمته). هیچ‌یك از آفریدگانم نزد من محبوب‌تر از آن‌ها نیست؛ بهشتم را برای دوستان آنان، و آتش دوزخم را برای مخالفین و دشمنان آنان آفریده‌ام؛ پس ولایتشان امانت من است در نزد مخلوقاتم. به جز این برگزیدگان من، كیست كه بتواند این بار امانت را با تمام سنگینی‌اش بر دوش كشد و یا مدّعی این مقام باشد؟۱۳
در قسمتی دیگر از حدیث حضرت صادق(ع) می‌فرماید:
بعد از این جریان، فرستادگان الهی (درسایة ولایت چهارده معصوم) نگهدارندة این امانت و معرِّف آن بوده اند، و به اوصیای خود و مخلصین امّت خویش نیز این موضوع را بیان می‌كردند...
در نتیجه، حضرت صدّیقة زهرا(س) نیز ولیّة انبیا بوده است، چنان‌كه پیامبر اعظم و علی و یازده امام دیگر ولیّ آنان بوده‌اند. یعنی همة انبیا به خضوع و فروتنی در مقابل این چهارده وجود مقدّس ایمان و اعتقاد داشته‌اند، چنان‌كه در بعضی از احادیث آمده است كه از جمله اعمال حضرت موسی و حضرت عیسی در زمان نبوّت آن دو پیامبر، ذكر صلوات بر محمّد و آل‌محمّد بوده است، و این خود نشان دهندة اعتراف به ولایت چهارده معصوم می‌باشد... و سپس اضافه می‌نماید كه این ولایت همان است كه خدا می‌فرماید:
إنّا عرضنا الأمانة...
پی‌نوشت‌ها:
--------------------------------------------------------------------------------
? برگرفته از: كتاب فاطمه‌الزهرا(س)، به كوشش حبیب چاپچیان، چاپ امیركبیر.
۱. سوره احزاب (??)، آیه ۳۳.
۲. اسناد شأن نزول آیة تطهیر، در مجلدات دوازدهم به بعد الغدیر آمده و متأسفانه تاكنون طبع نگردیده است.
۳. مسند احمد، ج ۲، ص ۲۵۹ ۲۸۵، شواهد التنزیل، ج ۲، ح ۶۳۷ ۶۳۹ و ۶۴۴ و ۷۷۳.
۴. سوره آل عمران (?)، آیه ۶۱.
۵. بعضی از مصادر شأن نزول این آیه: صحیح مسلم، مسند احمد بن حنبل، سنن تِرمِذی، تفسیر طبری، السنن الكبری (بیهقی)، الاغانی.
۶. سوره بقره (?)، آیه ۳۷.
۷. الخصائص العلویه، ابو الفتح محمد بن علی نطنزی، الغدیر، ج ۷، ص ۳۰۱.
۸. سوره شوری (۴۲)، آیه ۲۳.
۹. برای دیدن توصیف و توثیق این افراد در نزد دانشمندان اهل سنت، به پاورقی‌های كتاب فاطمه زهرا مراجعه فرمایید.
۱۰. شماره ۹.
۱۱. شرح المواهب اللَّدُنّیّه، ج ۳، ص ۲۱.
۱۲. سوره احزاب (??) آیه ۷۲.
۱۳. معانی الاخبار ص ۱۰۸ تا ۱۱۰. خوانندگانی كه مایل به كسب آگاهی بیشتر از وجوه تفسیری این آیه در روایات اهل بیت هستند می‌توانند به بحار ج ۵۷ ص ۲۷۸ مراجعه بفرمایند.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/3366
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
