یکی از حوزه‌های راهبردی رقابت در خاورمیانه به تلاش‌های قدرتهای بین المللی برای دامن زدن بر اختلافات مذهبی و شکاف‌های قومی و... باز میگردد. چرا که انتفاع قدرتهای بین المللی از این تفرقه افکنی علاوه بر عقد پیمان‌های امنیتی و اتحادگیری از میان دولت‌های خاورمیانه و گسترش حوزه نفوذ در منطقه، زمینه ساز ایجاد فرصت‌های اقتصادی برای آنها میشود. همچنانکه در حال حاضر دمیدن در فضای ایران هراسی در منطقه به افزایش رقابت تسلیحاتی و تبدیل شدن کشورهای خلیج فارس به بزرگترین بازار خرید اسلحه از این قدرت‌ها انجامیده است. سلاح‌هایی که مجدداٌ برای حفظ منافع ابرقدرت‌ها در حوزه‌های مورد نیاز بکار گرفته خواهند شد. از همین رو نیز تشدید بحران و تنش، بزرگ‌نمایی سطح اختلاف‌ها، سلطه نگاه امنیتی و حراست منافع ملی از طریق افزون‌طلبی قدرت نظامی اساس سیاست‌های این دولت‌ها در خاورمیانه است. همچنانکه با توجه به آنچه که در منطقه در جریان است میتوان نشانه‌های واگرایی و تشدید تنش و درگیری‌ها بیشتر را مشاهده نمود.
براین اساس، سیاست دامن زدن به فرقه گرایی و تنش‌های قومی و مذهبی در بیشتر مناطق خاورمیانه از جمله عراق، سوریه، یمن، افغانستان و ترکیه، از سوی قدرتهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به منظور پیشبرد منافع و گسترش حوزه نفوذ در رقابت با سایر رقبا صورت میگیرد، خاورمیانه را به درون آتش جنگ و خونریزی و کشتار سوق داده است. با توجه به همین رویکرد نیز میتوان گفت که کشورهای غربی و متحدان منطقه‌ای آنها در تولد و رشد گروه‌های تکفیری در منطقه نقش اصلی را ایفا نموده اند.
گروه طالبان که از قدیمی ترین این گروه‌ها در منطقه محسوب میشود در اوایل دهه 80 میلادی با آموزش، تجهیز و سازماندهی جهادیهای مخالف حضور ارتش سرخ در افغانستان از سوی سازمان اطلاعات پاکستان (isi) و با حمایت دولت ایالات متحده به منظور مقابله با کمونیسم و سپس گسترش نفوذ ایدئولوژی انقلابی ایران شکل گرفت. یکی دیگر از اقداماتی که به رشد گروه‌های تکفیری در منطقه مدد رسانید لشگرکشی آمریکا و غرب به افغانستان و عراق در سالهای 2001 و 2003 بود. نخست اینکه گروه‌های تکفیری توانستند با سوءاستفاده از بوجود آمدن فضای نفرت حاصل از کشتار مسلمانان در افغانستان و عراق بوسیله نیروهای خارجی در میان کشورهای اسلامی جذب نیرو و سرمایه کنند و از سوی دیگر این گروه‌ها توانستند از خلأ بوجود آمده از اقدام نیروهای خارجی در انحلال ارتش و سازمان امنیت عراق حداکثر استفاده را ببرند و به فعالیت بپردازند. کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و در راس آنها عربستان سعودی نیز با حمایت مالی از گروه‌های تکفیری، در پی شکستن رشته اتصال ایران به گروه‌های مقاومت لبنانی و فلسطینی از طریق سرنگون کردن حکومت‌های طرفدار ایران در سوریه و عراق هستند که به رشد تروریسم و افراطی گری انجامیده است.
با این وجود، سیاستِ ضرورت در اولویت قرار دادن مبارزه با گسترش گروه‌های تروریستی در منطقه و محکوم کردن حمایت و استفاده دولت‌ها از گروه‌های تروریستی به منظور پیشبرد منافع خود، که اکنون از سوی روسیه و ایران مطرح میشود توانسته است تا حدودی آتش این بحران را با ایجاد اولویت مبارزه با داعش در سوریه و عراق میان دولت‌های ذی نفع، کم کند. ایران و روسیه در نتیجه‌ی دیدگاه مشترک درباره لزوم مقابله با مداخلات فرامنطقه‌ای در اوضاع داخلی کشورها و همچنین اولویت مبارزه با گروه‌های تروریستی در منطقه به بسط همکاری‌های نظامی و سیاسی روی آوردند. در نتیجه‌ی به ثمر نشستن این همکاری، ترکیه نیز که از ادامه‌ی جنگ در سوریه دچار هزینه‌های امنیتی (حملات انتحاری و بمبگذاری و...) و مالی (هزینه‌های اسکان پناهجویان، بالا رفتن هزینه‌های تأمین امنیت، تحریم روسیه و...) و سیاسی (ایجاد تنش در روابط با روسیه و ایران، قدرت گرفتن کردهای‌ی پ گ در سوریه، کودتای نافرجام جولای 2016 و...) فراوانی شده بود در چرخشی آشکار به سمت بازسازی روابط با محور تهران - مسکو- دمشق روی آورده است، اگرچه در نیات واقعی آنکارا از این اقدام همچنان تردیدهایی وجود دارد. در عین حال مصر کشور دیگری است که با فاصله گرفتن از عربستان به سمت لزوم ایجاد ثبات و اولویت مقابله با تروریسم متمایل شده است. گروه‌های لبنانی نیز با مشاهده وخامت اوضاع در مرزهای همسایگان خود توانستند بعد از بیش از 2 سال به بحران سیاسی خاتمه دهند و میشل عون را به عناون رییس جمهور این کشور انتخاب کنند.
مجموعه این روندها درحالی که برخی از قدرتهای منطقه‌ای و بین المللی همچنان بر آتش فرقه گرایی و اقدامات تروریست‌ها میدمند، پیامدهای غیرقابلی را به دنبال داشته است که از جمله آنها میتوان به خروج تقریبا کامل داعش از عراق و همچنین تضعیف گروه‌های تروریستی در سوریه اشاره کرد.
این وضعیت اگرچه امیدوارکننده مینماید اما بدون شک پایان راه نخواهد بود، چرا که بازیگران بسیاری هستند که سیاست، امنیت و اقتصاد را با تروریسم در هم آمیخته و از طریق آن منافع شان را تامین مینمایند.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/5943
تگ ها:
1. Sunshine ميگويد:
What a wonderful … What a wonderful initiative! To help Americans lead healthier lives. It will take a long term vision to understand the larger savings ovtmaire.Mtineaining a healthy weight is patriotic. I would love to put that on my bumper sticker. The prevalance of obesity in this country is truly sad. Visiting Europe was a shock. The majority is not overweight. Our First Lady is a woman of grace and class and she has such a natural way with children. She makes me proud!
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
