آمارهای منتشر شده از كشته، مفقود و زندانی شدن شمار زیادی از خبرنگاران، روزنامه نگاران و فعالان رسانه‌ای در جهان طی سال‌های اخیر و همزمان با جنگ‌ها و حوادث كشورهایی چون، عراق، افغانستان، سوریه، مصر و... نشان از پرمخاطره بودن این حرفه در جهان دارد.
خبرنگار به عنوان ثبت كننده وقایع و حوادث جهان حتی میتواند به یكی از مهره‌های اصلی تاریخ نویسی مبدل گردد. این صاحبان قلم و اندیشه در حالی به نگارش آنچه در جهان میگذرد میپردازند كه در این راه جان خود را نیز هزینه میكنند.
تعداد خبرنگاران كشته، مفقود شده و فعالان رسانه‌ای در بند این نكته را به ذهن متبادر میسازد كه حرفه خبرنگاری یكی از پرخطرترین مشاغل جهان محسوب میشود.
آمارهای منتشر شده حاكی از آن است كه در سال ۲۰۱۲ بیشترین میزان كشتار و مفقود شدن خبرنگاران در این سال ثبت شده است.
همچنین بنا به گفته‌ی سایت خبری دوویچه وله، كشورهای تركیه و چین بیشترین میزان خبرنگاران زندانی را به خود اختصاص داده اند. افغانستان هم به عنوان ناامن ترین كشور برای زنان خبرنگار محسوب میشود.
بررسی‌ها همچنین نشان میدهد كه مشكل عمده‌ای كه در این ارتباط وجود دارد، نبود آمار دقیق از خبرنگاران كشته، مفقود شده و زندانی است.
خبرنگاران كشته و مفقود شده
ثبت وقایع مربوط به جنگ‌ها و درگیری‌های صورت گرفته در سال‌های اخیر سبب شده است تا شمار خبرنگاران كشته و مفقود شده در جهان افزایش یابد. جنگ عراق، جنگ افغانستان، درگیری‌های سوریه، تحولات مصر، ناامنی در برخی كشورهای آفریقایی و... همگی به عنوان عوامل تشدید كننده در به وجود آوردن شرایط مخاطره آمیز برای حرفه خبرنگاری و عكاسی در سال‌های اخیر محسوب میشوند. آمارهای منتشر شده نشان از افزایش مرگ و میر فعالان رسانه‌ای هنگام ثبت این گونه حوادث در كشورهای نامبرده دارد.
سال ۲۰۱۲ میلادی بیشترین آمار خبرنگاران كشته شده را به همراه داشت. در این سال ۱۴۱ خبرنگار كشته شدند كه در نوع خود بیسابقه بوده است. این سال با ۳۰ درصد افزایش آمار كشته شدگان، ناامن ترین سال برای خبرنگاران عنوان شد. علاوه بر سال ۲۰۱۲، سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ نیز به واسطه جنگ عراق از پرمخاطره ترین سال‌ها برای خبرنگاران محسوب شد كه در مجموع حدود ۳۰۰ خبرنگار كشته شدند.
همچنین تعداد خبرنگاران كشته شده در ۶ ماه اول سال ۲۰۱۱، ۵۴ نفر اعلام شده است. به گزارش خبرگزاری رویترز تعداد خبرنگاران كشته شده در سال ۲۰۱۰ نیز دست كم ۴۲ نفر بوده است.
انتشار این آمار در حالی است كه شبكه خبری العرب، ماه گذشته، از كاهش آمار كشتار روزنامه نگاران جهان در نیمه اول سال ۲۰۱۳ میلادی خبر داد. بر اساس این گزارش تعداد خبرنگاران كشته شده در نیمه نخست امسال ۵۶ نفر از ۲۳ كشور مختلف اعلام شده است. این تعداد در سال گذشته ۷۵ نفر بوده است كه حاكی از كاهش ۲۵ درصدی تعداد تلفات رسانه‌ای در جهان است. این گزارش همزمان با اعلام كاهش كشتار خبرنگاران، به افزایش تعداد خبرنگاران ربوده شده اشاره میكند.
تعداد خبرنگاران ربوده شده در سوریه نیز به طور چشم گیری افزایش داشته و این امر به یك موضوع عادی تبدیل شده است. در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ نیز ۷ خبرنگار در عراق ربوده شده اند.
ادامه و اوج گیری درگیری‌ها در سوریه نیز سبب شده تا جان خبرنگاران حاضر در مناطق سوریه هرچه بیشتر به خطر افتد. وزیر دفاع فرانسه از مفقود شدن دو خبرنگار در شهر حلب سوریه در سرطان گذشته خبر داد. كشته شدن یك خبرنگار زن در بحران سوریه به ضرب گلوله نیز حادثه دیگری در ماه جوزای گذشته بود. این خبرنگار برای پوشش درگیری‌های شدید میان ارتش و مخالفان سوریه حضور داشت.
انتشار این اخبار در حالی است كه آمار مشخصی از تعداد خبرنگاران كشته یا مفقود شده از زمان شروع بحران در سوریه در دست نیست. پایگاه انترنتی بیبی سی عربی در عقرب سال گذشته به نقل از اتحادیه روزنامه نگاران سوریه از كشته شدن ۸۵ خبرنگار در حوادث سوریه خبر داد. یكی دیگر از مناطق ناامن برای خبرنگاران و عكاسان خبری پاكستان است. اكثر خبرنگاران كشته شده در این منطقه از طریق حملات انتحاری یا درگیری میان نیروهای نظامی كشته شده اند.
همچنین بنا بر تخمین كمیته بین المللی حفاظت از روزنامه نگاران(cpj)، حدود ۵۸۰۰ روزنامه نگار در ۱۵ سال گذشته در حین انجام وظیفه كشته شده اند. این كمیته كشورهای عراق، الجزایر، روسیه، كلمبیا و بنگلادش را نیز جزو پنج منطقه خطرناك برای روزنامه نگاران و قتل را مهمترین عوامل مرگ و میر هنگام كار برای روزنامه نگاران اعلام كرده است.
عدم امنیت جانی و شغلی دشواری است كه حرفه خبرنگاری و روزنامه نگاری به خطر انداخته است و از همین رو سبب شده تا این حرفه به عنوان یكی از ۱۰ مشاغل پرمخاطره جهان جای گیرد. به همین سبب این قشر نیازمند حمایت و تامین امنیت خواهند بود.
خبرنگاران زندانی
پدیده زندانی و بازداشت كردن در كنار قتل، كشتار، ربوده و مفقود شدن خبرنگاران در حین انجام وظیفه، پدیده دیگری است كه جان فعالان رسانه‌ای را به خطر انداخته است.
كمیته حمایت از خبرنگاران در آماری كه از روزنامه نگاران زندانی منتشر كرد، سال ۲۰۱۲ را پر زندانی ترین سال برای خبرنگاران دانست. این سال همانطور كه بالاترین آمار كشته شدگان را داشت، بیشترین تعداد روزنامه نگاران زندانی را نیز به خود اختصاص داده است.
خبرگزاری فرانسه در ماه قوس سال گذشته از زندانی شدن ۲۳۲ خبرنگار خبر داد كه ۵۳ درصد نسبت به سال ۲۰۱۱ میلادی افزایش داشته است. در این میان كشورهای تركیه و چین بیشترین میزان خبرنگاران زندانی را دارا هستند.
بر اساس گزارش خبرگزاری فرانسه، اریتره و سوریه نیز دو كشور دیگری هستند كه خبرنگاران زیادی را بدون هیچ اتهام و روند قانونی پرونده‌هایشان و حتی بدون وكیل زندانی كرده اند.
تركیه نیز كشوری است كه بیشترین اقدامات امنیتی علیه روزنامه نگاران و فعالان رسانه‌ای خود اعمال میكند. روزنامه نیویورك تایمز به تازگی در مطلبی، مقاله یك روزنامه نگار ترك علیه آزادی مطبوعات در كشورش را منتشر كرد. یاووز بایدار پس از انتشار این مقاله در نیویورك تایمز از روزنامه صباح چاپ تركیه اخراج شد. این روزنامه نگار در مقاله خود به سانسور خبری شدید در پوشش ناآرامی‌های اخیر تركیه اشاره كرده است. به گفته روزنامه نگاران منتقد تركیه، صاحبان رسانه در این كشور خطوط خبری رسانه‌ها را با سیاست‌های دولت هماهنگ میكنند.
همچنین تورب جورن جاگلند دبیر كل شورای اروپا در ماه جدی سال گذشته از جریان داشتن ۴۵۰ پرونده علیه تركیه در خصوص آزادی بیان در دادگاه اروپایی حقوق بشر خبر داد. وی اعلام كرد كه این تعداد پرونده بیشتر از سطح معمول است.
زنان و مصایب روزنامه نگاری
بررسی مشكلات و چالش‌های زنان روزنامه نگار و خبرنگار در جهان خود نیاز به یك بحث جامعه شناسی مفصل دارد. این گزارش تنها به گوشه‌ای مشكلات زنان خبرنگار در كشوری نظیر افغانستان پرداخته است. این كشور به عنوان یكی از كشورهای ناامن برای خبرنگاران زن محسوب میشود. به گزارش پایگاه انترنتی رادیو آلمان خبرنگاری برای زنان و دختران در افغانستان كاری دشوار و حتی در برخی موارد خطرناك است. آن‌ها میگویند كه هنگام تهیه خبر و گزارش با انواع توهین و آزار و اذیت مواجه میشوند. بر اساس گزارش دویچه وله، دید مردسالارانه در جامعه سبب شده است تا زنان در افغانستان نتوانند آزادانه به كار خبرنگاری بپردازند.
پایگاه تلویزیونی بیبی سی فارسی نیز به نقل از یكی از خبرنگاران زن افغان خود از برخوردهای تبعیض آمیزی گزارش داد كه وی در هنگام تهیه گزارش در سطح اجتماع با آن‌ها روبه رو شده بود. به گفته این خبرنگار هرچند قوانین افغانستان به زنان حق داده كه در جامعه فعالیت داشته باشند. اما نگاه‌های محافظه كارانه و باورهای زن ستیزانه كه در جریان سال‌های جنگ نهادینه شده، زمینه كارهایی مانند خبرنگاری را برای زنان دشوار كرده است.
LINK: https://www.ansarpress.com/english/549
Violation of the sovereignty and rights of afghan citizens by America
